Janka Kupała jest ojcem współczesnego języka białoruskiego. W XX wieku mowę wsi i chłopstwa przekuł w literaturę i poezję. Słowa jednego z wierszy Kupały użyli członkowie grupy Lyapis Trubetskoy w najnowszym protest-songu o wymownej nazwie „Nie byt skotam” („Nie być bydłem”).
Siergiej Michalok, wokalista Lyapis Trubetskoy śpiewa o narodzie, który nie chce być bydłem, autor: Alina Platonowa, źródło: Wikimedia Commons
Pochodzący z Białorusi Lyapis Trubetskoy, pomimo olbrzymiej popularności, nie mogą zagrać w swoim kraju. Z początkiem 2011 roku trafili na „czarną listę” sporządzoną przez białoruskie władze. Na liście zawarto nazwy zespołów i nazwiska artystów, którzy odważyli się krytykować rządzących Białorusią polityków. Ich występy w kraju zostały zabronione. Pomimo banicji, Lyapis Trubetskoy najnowszym utworem „Nie byt skotam” („Nie być bydłem”) udowadniają, że nie w głowie im układanie się z kimkolwiek. Wiersz Janki Kupały „Хто ты гэткі?” („Kim ty jestes?”), który posłużył za tekst piosenki, ma wydźwięk rewolucyjny. Kupała te proste strofy skreślił w 1908 roku w Wilnie, gdzie współtworzył Naszą Niwę – pierwszą gazetę pisaną w języku białoruskim. Słowa wieszcza odświeżone przez Lyapis Trubetskoy błyskawicznie zdobyły popularność – także dzięki wykorzystaniu utworu w filmiku, który zachęca internautów do udziału w ulicznych demonstracjach planowanych na dzisiejszy wieczór w białoruskich miastach.
Poniżej prezentujemy pierwszy (w pełni amatorski) przekład wiersza Janki Kupały „Хто ты гэткі?” na język polski, tekst oryginalny oraz filmik z utworem „Nie byt skotam”:
Janka Kupała, „Kim ty jesteś?”
Kim ty jesteś?
– Swój, tutejszy.
O czym marzysz?
– O doli lepszej.
Jakiej doli?
– Chleba, soli.
Czegoś więcej?
– Ziemi, woli.
Gdzie rodzony?
– W swojej wiosce.
A gdzie chrzczony?
– Tam przy ścieżce.
Czym święcony?
– Krwią i potem.
Czego pragniesz?
– Nie być wieprzem.
Янка Купала, „Хто ты гэткі?”
Хто ты гэткі?
— Свой, тутэйшы.
Чаго хочаш?
— Долі лепшай.
Якой долі?
— Хлеба, солі.
А што болей?
— Зямлі, волі.
Дзе радзіўся?
— Ў сваёй вёсцы.
Дзе хрысціўся?
— Пры дарожцы.
Чым асвенчан?
— Кроўю, потам.
Чым быць хочаш?
— Не быць скотам.
Lyapis Trubetskoy „Nie byt skotam”:
