25 maja to bardzo ważna data w kalendarzu wyborczym Ukrainy. W tym dniu odbędą się nie tylko wybory na prezydenta ukraińskiego państwa, ale także wybory na mera Kijowa oraz radnych do Rady Miejskiej ukraińskiej stolicy.
Budynek Rady Miejskiej w Kijowie. Autor: Man. Źródło: wikimedia.org
Lokalne wybory w ukraińskiej stolicy przyprawiają o ból głowy legalistów i znawców ukraińskiego prawa wyborczego. Wybór przewodniczącego Rady Miejskiej (mera) oraz radnych będzie odbywać się, zgodnie z decyzją ukraińskiego parlamentu, w trybie przedterminowym, wraz z wyborami na prezydenta kraju. Określenie „przedterminowe” jest w tym wypadku kluczowe – ostatnie wybory radnych i mera stolicy (których kadencja trwa 5 lat) odbyły się 6 lat temu: 25 maja 2008 roku. Dlaczego więc wybory odbywają się w najbliższą niedzielę?
Zamieszanie związane z lokalnymi wyborami w Kijowie rozpoczęło się wraz z dojściem do władzy Wiktora Janukowycza i jego Partii Regionów, które doprowadziło do dymisji ówczesnego mera Leonida Czernowieckiego 1 czerwca 2012 r. Pełniącą obowiązki przewodniczącej Rady Miejskiej Kijowa została Halyna Hereha, która pozostawała w cieniu faktycznego zarządy ukraińskiej stolicy, Ołeksandra Popowa, przewodniczącego Kijowskiej Miejskiej Administracji Państwowej. Podział stanowisk jest skutkiem działań Janukowycza i jego ekipy, który dążył do ograniczenia władz samorządowych Kijowa (Kijowska Miejska Administracja Państwowa jest organem centralnej władzy wykonawczej, Rada Miejska Kijowa jest organem samorządowym, którego członkowie są wybierani w wyborach bezpośrednich). W wyniku sporu rządzących krajem przedstawicieli władz centralnych z wybranym w 2008 roku merem Czernowieckim, w 2010 roku Rada Najwyższa – Ukrainy zdominowana przez posłów Partii Regionów – przyjęła poprawki do ustawy o stolicy, w wyniku których kompetencje mera drastycznie ograniczono na rzecz szefa kijowskiej administracji państwowej. Dotychczas funkcje mera miasta i szefa kijowskiej administracji państwowej były połączone.
Działania ukraińskich władz były spowodowane doświadczeniem wyborów parlamentarnych z 2012 roku, podczas których poziom poparcia dla Partii Regionów w Kijowie minimalnie przekroczył 10 procent, co było jednym z najniższych wyników tego ugrupowania w całym kraju. Janukowycz i jego ludzie zdając sobie sprawę z niskiego poparcia w stolicy blokowali podjęcie decyzji o rozpisaniu nowych wyborów na mera i radnych miasta Kijowa grając na czas i utrzymanie status quo we władzach miasta.
Dokonano ponadto kolejnej prawnej manipulacji: posłowie Partii Regionów złożyli do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o prawne uzasadnienie trybu wyboru mera stolicy. Złożony z popleczników Janukowycza Trybunał uznał w kwietniu 2013 r., że wybory samorządowe w całym kraju powinny odbywać się w tym samym terminie. Oznaczało to, że wybory lokalne w Kijowie zostaną zorganizowane dopiero w ostatnią niedzielę października 2015 roku, co wywołało liczne protesty miejscowej ludności (przeczytaj: Ukraińska opozycja domaga sie wyborów mera Kijowa). W trakcie trwających od grudnia 2013 r. protestów na Majdanie Niepodległości położony nieopodal budynek, w którym mieści się Rada Miejska i Kijowska Miejska Administracja Państwowa, został przejęty przez manifestantów i pełnił funkcję sztabu rewolucji.
Po obaleniu Wiktora Janukowycza i przejęciu władzy przez opozycję Rada Najwyższa Ukrainy podjęła uchwałę o przeprowadzeniu przedterminowych wyborów 25 maja br. Słowo – przedterminowe – ma zasadnicze znaczenie. Oznacza, że kijowscy radni oraz przewodniczący Rady Miejskiej Kijowa (mer) zostaną wybrani na 1,5 roku, do czasu rozpisania właściwych wyborów, które zgodnie z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego odbędą się 25 października 2015 roku. W najbliższą niedzielę, wybory do Rady Miejskiej Kijowa przeprowadzane zostaną według mieszanego systemu wyborczego – 60 radnych wybranych zostanie w okręgach większościowych i tyle samy według list partyjnych. Wybory na mera odbędą się w trybie jednoturowym.
