Eastbook

Mamy przyjemność przedstawić Państwu zwycięską pracę w konkursie na Nagrodę Dziennikarską Partnerstwa Wschodniego zorganizowaną przez polską Fundację Reporterów. Praca Serhija Leszczenki o szemranych inicjatywach Prezydenta Ukrainy, została wybrana spośród 800 prac. Nagroda dla Leszczenki jest niewątpliwie uhonorowaniem, całego ukraińskiego dziennikarstwa, którego rozwój stał się możliwy dzięki najtrwalszej zdobyczy Pomarańczowej Rewolucji – wolności mediów. Niniejszy artykuł jest przykładem rozkwitu dziennikarstwa śledczego, któremu ukraińskie elity nie skąpią nowych tematów. Dzięki Eastbook.eu, opublikowana na łamach „Ukraińskiej Prawdy” praca, staje się dostępna dla czytelnika anglo i polskojęzycznego. Życzymy przyjemnej lektury.

Artur Kacprzak

Serhij Leszczenko,
Podatkowy raj Janukowycza i Klujewa

W niesławnej książce Wiktora Janukowycza „Opportunity Ukraine”, która została niedawno zdemaskowana jako plagiat, prawie nie mówi się o ukraińskich przedsiębiorstwach. Jednak jednej firmie autor poświęcił aż dwie strony. Wydaję się, że wynajęci przez prezydenta pisarze nie zawracali sobie głowy przerobieniem tekstu. Po prostu umieścili w książce Janukowycza komunikat prasowy austriackiej firmy Activ Solar, która na Ukrainie jest właścicielem „zakładu półprzewodników” w Zaporożu i zajmuje się budową elektrowni słonecznych.

„…Długo oczekiwane wydarzenie miało miejsce w ubiegłym październiku i nie zostało zauważone przez media i społeczeństwo. Na Krymie została otwarta elektrownia słoneczna. Było ona zbudowana i uruchomiona przez austriacką firmę Activ Solar w miejscowości Rodnikowoje… Przytaczam ten przykład, aby zilustrować dlaczego władze ukraińskie są zainteresowane w wykorzystaniu alternatywnych źródeł energii…”, – napisał w swej książce prezydent Janukowycz.

Niedawno, 7 października 2011 r., podczas wizyty w Grecji, prezydent Janukowycz zwrócił się do lokalnych biznesmenów: „Ukraina jest zainteresowana w pogłębieniu współpracy z Grecją w sferze wykorzystywania odnawialnych źródeł energii. […] Zaproponowałem Panu Prezydentowi podczas naszej rozmowy budowę na terytorium Grecji elektrowni słonecznej „pod klucz” – mamy taką możliwość i jesteśmy gotowi zrobić to w każdej chwili”. W książce nie ma żadnej wzmianki o prawdziwym właścicielu tej firmy oraz warunkach jego rozwoju na Ukrainie.

W rzeczywistości ta historia jest książkowym przykładem, jak biznes, zmieszany z polityką stwarza korzystne warunki dla jednego z najbardziej wpływowych ukraińskich działaczy naszych czasów – Andrija Klujewa. W minionym roku „Ukraińska Prawda” pisała o tym, jak Klujew, jako pierwszy wicepremier, stanął na czele Komisji Projektów Inwestycyjnych i pomógł swojemu rodzinnemu biznesowi. Jedną z pierwszych decyzji tej instytucji było przyznanie pomocy państwowej w wysokości 200 milionów 842 tysięcy hrywien dla „zakładu półprzewodników” w Zaporożu na rozwój w kierunku tworzenia elektrowni słonecznych.

Głównym akcjonariuszem „zakładu półprzewodników” w Zaporożu, posiadającym 75 % udziałów jest zarejestrowana w Wiedniu firma Activ Solar. Taka informacja jest zawarta w oficjalnej bazie danych Komisji Papierów Wartościowych i Giełdy, którą może sprawdzić każdy klikając na link, najpierw zarejestrowawszy się na witrynie instytucji państwowej. „Ukraińska prawda” podczas pobytu Klujewa na konferencji Jałtańskiej Europejskiej Strategii zapytała go, czy on lub jego rodzina ma jakieś związki z firmą Activ Solar? „Nie, nie ma nic wspólnego” – zapewniał Klujew.

Dlaczego Austria?

Dlaczego warto zakładać firmy holdingowe w Austrii? Ponieważ dywidendy od spółek-córek, w tym przypadku ukraińskich, nie są opodatkowane! Za pomocą tych pieniędzy Austria napełnia swój system bankowy pieniędzmi. Tak więc dochód z ukraińskiej spółki energetycznej Klujewa w postaci dywidendy może swobodnie być przekazywany do Austrii, gdzie jest zwolniony z podatków. Potem środki te  można zainwestować na całym świecie – także z powrotem na Ukrainie, w postaci austriackich inwestycji. I już nikt nie pozna, że za rozpoczęciem tego procesu stał ukraiński biznes, stworzony za pomocą ukraińskiego budżetu państwa.

Do tego rejestracja w Austrii pozwala prezentować się jako firmę zachodnią z czystą historią. Taki zabieg stosuje również Activ Solar, która sama o sobie pisze: „Activ Solar jest międzynarodową grupą firm z siedzibą w Wiedniu, która specjalizuje się w projektowaniu i produkcji słonecznych technologii”. „Ukraińska prawda” zdobyła poprzez witrynę Sądu Handlowego w Wiedniu, który prowadzi rejestr wszystkich firm, dokumenty założycielskie firmy Activ Solar GmbH. Okazało się, że firma istnieje jako spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, to znaczy działa w ramach uproszczonego systemu sprawozdawczości.

Kierownictwo

Dyrektorem Activ Solar jest człowiek o nazwisku Kaveh Ertefai. Jest zięciem Serhija Klujewa (posła w ukraińskim parlamencie, brata wicepremiera Andrija – przyp. Eastbook.eu), zgodnie z rejestracją pochodzi z Dubaju, Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Robiące wrażenie zdjęcia z wesela Pana Ertefaja z córką posła, Olgą Klujewą, która miała miejsce w jednym z pałaców w Wiedniu, niezwykłym rozmachem niedawno wstrząsnęły ukraińskim internetem. Swoją drogą, Pan Ertefai nie jest jedynym krewnym Klujewa w firmie. Rodzony syn pierwszego wicepremiera Andrija Klujewa, Bogdan, zgodnie z informacją pracuje jako menedżer ds. rozwoju Activ Solar.Niemniej jednak, sam Sergej Klujew dalej uparcie zaprzecza związkom z firmą Activ Solar.

Ślub córki Klijewa:

Lokalizacja

Centrala Activ Solar znajduje się w Wiedniu pod adresem Wipplingerstraße, 35 (mapa u dołu tekstu – przyp. red.). Zgodnie z napisem przy wejściu do centrum biurowego, firma, która z budżetu Ukrainy buduje elektrownie słoneczne, mieści się na czwartym piętrze. Na tym samym czwartym piętrze znajduje się firma Slav AG, która należy do braci Klujewych, o czym będzie mowa w następnym rozdziale. Co więcej, Activ Solar nie posiada osobnego dzwonka dla dostępu interesantów – dostać się do firmy można jedynie przez biuro Slav AG.

Założyciele

Pierwszym założycielem Activ Solar w 2008 r. była austriacka firma Slav Beteiligung Gmb, stuprocentowym posiadaczem której była firma z współbrzmiącą nazwą Slav AG, która z kolei jest własnością braci Andrija i Serhija Klujewych w proporcji 50% na 50%. Informacje te są powszechnie dostępne na austriackiej witrynie firmy. Pod koniec 2008 r. podjęto decyzję o zmianie założycieli – indywidualnym posiadaczem Activ Solar został dyrektor firmy i zięć Serhija Klujewa, wspomniany wyżej Kaveh Ertefai. Jednak w takiej formie skład akcjonariuszy nie przetrwał długo.

Począwszy od w lipca 2009 roku i do dnia dzisiejszego założycielem Activ Solar jest bardzo niepozorne biuro – P&A CORPORATE TRUST na czele której stoi Reinhard Proksch.  I może nasze śledztwo w tym miejscu by się urwało, gdybyśmy nie zwrócili uwagi na adres, pod którym figuruje ten trust: Stöcklerweg, 4, Vaduz, Księstwo Liechtenstein. „Ukraińska prawda” miała już do czynienia z tym adresem podczas dochodzenia na temat wywłaszczenia z własności państwowej rezydencji „Mezhigore”, gdzie mieszka dzisiaj prezydent Janukowicz.

Ten sam P&A CORPORATE TRUST, pod tym samym adresem w Liechtensteinie, występuje jako posiadacz akcji spółki brytyjskiej pod nazwą Blythe (Europe) Ltd. Ta londyńska firma z kolei posiada 35% kijowskiej firmy „Tantalit”, która dzisiaj jest nominalnym posiadaczem legendarnej rezydencji Janukowycza. Ta sama firma Blythe (Europe) Ltd jest ostatecznym właścicielem innej spółki w orbicie Janukowycza – „Dom Lesnika”, która kontroluje dnieprowsko-tietieriwską gospodarkę leśną w Suholuchu.

Formalnie „Dom Lesnika” posiada działkę o powierzchni 17,5 hektarów, gdzie mieści się myśliwska rezydencja Janukowycza, która znajduje się pod ochroną jednostki specjalnej „Berkut”. Dzięki przeciwczołgowemu rowowi i sieci punktów kontrolnych 30 tysięcy hektarów leśnictwa przeobrażono w strefę, gdzie nikt nie może się dostać.

Własność firmy Activ Solar, która buduje elektrownie słoneczne i własność firmy rodziny Janukowycza, która posiada „Mezhigore” i Suholuche, jest zarejestrowana na jedną osobę prawną – P&A CORPORATE TRUST z Liechtensteinu. Na swojej stronie internetowej Pan Proksch nazywa siebie dyrektorem wykonawczym P&A CORPORATE TRUST.

Oczywiście, wszystko to nie może być przypadkowe. Znaczyć to może, że Klujew i prezydent Janukowycz są ze sobą na tyle blisko, iż korzystają z usług jednego prawnika z Liechtensteinu i jednej marionetkowej organizacji – trustu z Liechtensteinu. Albo słoneczny biznes Klujewa w rzeczywistości jest nie tylko jego biznesem i swoją część ma w nim także rodzina prezydenta. A odpowiedź na to pytanie zawarta jest jedynie w umowie, która zgodnie z prawem Liechtensteinu, nigdzie nie jest upubliczniona i jest przechowywana w sejfie prawnika.

Dlaczego Liechtenstein?

Rejestracja biznesu najwyższych ukraińskich urzędników przez Liechtenstein rozwiązuje naraz kilka problemów. Po pierwsze – jest to całkowicie anonimowe. W momencie, gdy posiadacz pieniędzy dokona przelewu środków do Liechtensteinu i zawrze umowę z trustem pod swoim imieniem, właściciel przestaje być widoczny. W dostępnej informacji pozostaje jedynie trust, który może zakładać firmy, kontrolować je i zarządzać pieniędzmi. Do tego trust ma swojego powierzonego właściciela, który jest w rejestrze. Drugą zaletą Liechtensteinu jest opodatkowanie. Jeśli majątek trustu znajduje się poza granicami tego karłowatego państwa – jak w naszym przypadku – to trust nie pobiera podatków od dochodów i dywidend. Równocześnie, w przeciwieństwie od spółek w Belize czy Brytyjskich Wyspach Dziewiczych trust z Liechtensteinu wygląda o wiele poważniej.

Pomoc Wikileaks

Biorąc pod uwagę nowe okoliczności odnośnie obecności tego samego trustu w słonecznym biznesie Klujewa i w rezydencji Janukowycza „Mezhigore”, należy przypomnieć jeszcze jeden tajny dokument. Mowa o szyfrogramie ambasady amerykańskiej w Kijowie, umieszczonym na stronie internetowej Wikileaks z 27 września 2007 roku. Ambasador USA na Ukrainie, William Taylor składa sprawozdanie do Waszyngtonu o swoim spotkaniu z donieckimi oligarchami Sierhijem Tarutom i Witalijem Hajdukiem. Podczas trzygodzinnej rozmowy, jak informuje ambasador, Taruta z Hajdukiem m.in. opowiedzieli dyplomatowi o liderach Partii Regionów. Dotknęli oni szczegółów w stosunkach, które powstały między Janukowyczem a Klujewem: „Witalij Hajduk i Andrij Klujew razem pracowali z Janukowyczem jako zastępcy gubernatorów. Potem Klujew doprowadził do zmian uczyniwszy Janukowycza swoim partnerem  biznesowym – w ten sposób miałby otrzymać lepsze warunki. Taruta nie wie, czy Klujew i Janukowycz nadal pozostają partnerami biznesowymi. Zaznaczył jednak, że ich stosunki są wyjątkowe.”

„Taruta myśli, że Klujew jest wystarczająco inteligentnym człowiekiem, żeby przeprowadzić reformy. Niestety, za wcześnie dowiedział się, że może zarabiać pieniądze na wysokim stanowisku, i teraz nadużywa pozycji w celu wzbogacania się. Na przykład, według Taruty, Klujew przemycił ogromną ilość kurczaka przez wolną strefę ekonomiczną, która istniała w donieckim obwodzie w czasach Kuczmy. Taruta pomimo braku pewności uważa, że Janukowycz mógł otrzymywać część zysków od przemytu kurcząt. Jednocześnie znamienna jest historia związana z kupowaniem przez Sierhija Klujewa mieszkania Wiktora Janukowycza o wyraźnie zawyżonej cenie wynoszącej 7 milionów dolarów. Wyglądało to na próbę legalizacji dochodów przyszłego prezydenta Ukrainy.

P.S. W trakcie przygotowania niniejszego dochodzenia „Ukraińska prawda” wielokrotnie próbowała poznać punkt widzenia Andrija i Serhija Klujowych odnośnie ustalonych faktów. Serhij Klujew powiedział, że nie chce rozmawiać z „Ukraińską Prawdą”. Andrij Klujew odmówił rozmowy na temat działalności firmy Activ Solar. Pytania przekazane sekretarzowi prasowemu Klujewa również pozostały bez odpowiedzi. Na wniosek „Ukraińskiej prawdy” o udzielenie informacji nie zareagował Paweł Litowczenko – formalny dyrektor firmy „Tantalit”, która oficjalnie jest właścicielem rezydencji Janukowycza „Mezhigore”.

(tyt. oryginalny: Офшорний дах для Януковича та Клюєва)
Tekst opublikowany w Українська правда , 21 października 2011

Tłumaczyła: Veranika Los
Korekta: Paweł Lickiewicz

Serhij Leszczenko urodzony w 1980 w Kijowie, stolicy dawnej Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. W 2003 ukończył Wydział Dziennikarstwa na Uniwersytecie im. Tarasa Szewczenki. Od 2000 roku pracuje dla „Ukraińskiej Prawdy” – wiodącego portalu internetowego  w Ukrainie założonego przez Georgija Gongadzego – dziennikarza zamordowanego przez ukraińskie służby specjalne w czasach Leonida Kuczmy. Leszczenko specjalizuje się w dziennikarstwie śledczym. Zdobywca licznych nagród między innymi: Nagrody im. Aleksandra Krivenki, drugie miejsce w konkursie dziennikarstwa śledczego organizowanym przez ambasadę Francji. Nominowany do tytułu „Dziennikarz roku mediów drukowanych 2006” w programie „Ludzie roku” i „Człowiek roku” wg. Internet.ua. W 2011 został wybrany na najlepszego dziennikarza w konkursie zorganizowany przez Polit Club of Ukraine.

 

Tekst jest wyjęty z licencji Creative Commons. Wszelkie prawa zastrzeżone dla autora tekstu oraz portalu „Ukraińska Prawda”.