Eastbook

Armenia szuka właściwej formuły współpracy gospodarczej jednocześnie z kilkoma państwami i w ramach wielu sojuszy – według jednolitego formatu, który będzie odpowiadał interesom wszystkich: UE, WNP i Armenii. O tym świadczy szereg deklaracji wygłaszanych przez premiera Tigrana Sarkisjana, który jest zwolennikiem zachodniego kierunku rozwoju Armenia.

WNP czy UE?

8 listopada w Brukseli na zgromadzeniu politycznym Europejskiej Partii Ludowej Tigran Sarkisjan powiedział, że Erywań pozostaje wierny planom dalszej gospodarczej i politycznej integracji z Unią Europejskiej. –Dzisiaj prowadzimy negocjacje z UE na temat umowy stowarzyszeniowej i zaczynamy negocjacje w ramach umowy o pogłębionej i kompleksowej strefie wolnego handlu, − powiedział premier.

Kilka tygodni temu na temat stworzenia Strefy Wolnego Handlu(SWH) na przestrzeni postsowieckiej,  co prawda innej, konkurującej z tą pierwszej, Tigran Sarkisjan rozmawiał w Petersburgu z Włdimirem Putinem. Po podpisaniu umowy o strefie wolnego handlu we Wpólnocie Niepodległych Państw (WNP) 18 października Sarkisjan powiedział, że to nie przeszkadza procesowi integracji europejskiej Armenii. Wydaje się, że Sarkisjan jest pewien tego, że eurointegracja Armenii nie będzie przeszkadzała współpracy w ramach WNP.

W ogóle wydaje się, że Armenia jest gotowa deklarować współpracę ze wszystkimi we wszystkich możliwych formatach. Powodem do tego może być wiele czynników: zaczynając od niechęci pogarszającej stosunki z jednym z krajów kończąc na eksperymentalnym wyszukiwaniu najbardziej właściwej dla siebie formy zrzeszenia gospodarczego. Akceptowalna forma dla Armenii, jak ją rozumie kierownictwo kraju, powinna w minimalnym stopniu szkodzić interesom możnych ormiańskich biznesmenów, którzy ściśle są związani z przedstawicielami różnych sfer rządzących wszelkiego rodzaju pokrewieństwami i więziami politycznymi. Taka integracja też musi w pewnym stopniu wpłynąć na zmniejszenie ceł, które są podstawowym źródłem dochodów w budżetu państwa i rzeczonych biznesmenów.

Wiadomo, że strefa wolnego handlu z UE, lub w ramach WNP pociągnie za sobą walkę z monopolem w różnych sferach gospodarczych kraju, jednak perspektywa SWH z Unią Europejską na dziś nie jest jeszcze tak widoczna, a projekt SWH w ramach WNP może pozostać na papierze. Dlatego Erywań spokojnie deklaruje swoje poparcie jednocześnie w odniesieniu do tych dwóch projektów.  Inna sprawa to realnie działająca Unia Celna (Rosja, Białoruś, Kazachstan), do której Armenia będzie w stanie się dołączyć. Jednak Tigran Sarkisjan oświadczył, że Armenia nie jest w stanie się dołączyć do Unii Celnej, dlatego że nie ma z tymi państwami  wspólnej granicy (Armenia właściwie nie ma wspólnej granicy z SWH, WNP i z UE).

Wspólna  Przestrzeń Gospodarcza … z Gruzją?

Inaczej sprawa wygląda z Gruzją. 7 listopada w Erywaniu na spotkaniu z Ministrem Gospodarki i Zrównoważonego Rozwoju Gruzji Verą Kobalią, Tigran Sarkisjan powiedział:  –Patrzymy na Armenię i Gruzję jak na wspólną przestrzeń gospodarczą. Wszystkie przeszkody dla handlu między dwoma państwami muczą zostać pokonane dlatego, że to odzwierciedla interes naszych społeczeństw. W związku z tym w ciągu dwóch najbliższych lat 42 mln euro zostanie przeznaczone na dostosowanie do europejskich standardów przejść granicznych w naszym kraju, − cytuje słowa premiera agencja REGNUM.ru. W Gruzji armeński biznes ma wieloletnie tradycje, oprócz tego z jednym krajem o wiele łatwiej się dogadać niż z wieloma. Ale przestrzeń gospodarcza pomiędzy Gruzją a Armenią raczej nie ma przyszłości. Po pierwsze, w gospodarczej i politycznej sferze Gruzja jest bardziej związana z innymi sąsiadami – wrogo nastawionymi w stosunku do Armenii Turcją i Azerbejdżanem – niż z Armenią. Po drugie, mowa o wspólnej przestrzeni gospodarczej tylko dwóch graczy w regionie nie wygląda poważnie. Ani Azerbejdżan, ani Turcja nie zgodzą się na współpracę gospodarczą z Armenią dopóki nie zostaną rozwiązane problemy polityczne bardzo złożonego konfliktu w Górskim Karabachu.

Walka z monopolami. Dlaczego?

Z drugiej strony wejście Armenii do dowolnej realnie działającej gospodarczej wspólnoty, lub do strefy wolnego handlu jest niemal jedyną możliwością na przezwyciężenie ekonomicznego i politycznego monopolu w kraju. Nie prowadzącą do dobrobytu narodu Armenii rolę monopoli poddał radykalnej krytyce cieszący się największym autorytetem ze wszystkich teraz żyjących Ormian – Ambasador Armenii w Szwajcarii, światowej sławy artysta Charles Aznavour, który powiedział w wywiadzie dla czasopisma „Nouvelles d’Arménie”:  -Tutaj nic się nie robi, żeby pomóc ludziom. Wręcz przeciwnie, znam przerażające opowieści o członkach mafii. Oni potrafią zrobić tak, żeby mieszkaniec wsi głodował na własnej ziemi-. Aznavour oświadczył, że z powodu sprowokowanej, w tym wszechobecnym monopolem, masowej migracji  z kraju w Armenii wkrótce pozostanie tylko milion mieszkańców. –Kogo będziemy prosili o pomoc, chyba Chińczyków ? – zwraca się z pytaniem Charles Aznavour. Przywódcy państwa jeszcze nie wiedzą, kogo prosić o pomoc, ponieważ sami nie są jeszcze w stanie rozwiązać problemów. Widać też, że nawet kiedy dołączą do dowolnej SWH, kierownictwo Armenii nie będzie prawdopodobnie gotowe znieść istniejący ekonomiczny i polityczny monopol.

Autorka: Marina Brutyan